4. Pneumatologjia: Fryma e Shenjtë

Termi pneumatologji vjen nga dy fjalë në greqisht, që janë, pneuma që do të thotë “erë,” “frymë” ose “shpirt” (e përdorur për Frymën e Shenjtë) dhe logos që do të thotë “fjalë,” “çështje” ose “gjë”. Në teologjinë sistematike të krishterë “pneumatologjia” i referohet studimit të doktrinës së Frymës së Shenjtë. Përgjithësisht kjo përfshin tema të tilla si personaliteti i Frymës, hyjnia e Frymës dhe vepra e Frymës nëpër të gjithë Shkrimin.

IA. Personi i Frymës së Shenjtë

1B. Përkufizimi

2B. Disa Probleme

1C. Fjala në Greqisht Pneuma²⁰

2C. Gjinia Gramatikore në Dh. R.

3C. Lëvizja New Age dhe Pan (en)teizmi

3B. Kuptimi i “Një Tjetër” (allos) te Gjoni 14:16

4B. Përdorimi i Parakletos nga ana e Gjonit

1C. Gjinia Mashkullore: E parëndësishme për Çështjen e Personalitetit

2C. Funksionet e Paraklete-s: Shumë Domethënëse

5B. Dëshmitë për Personin e Frymës

1C. Koncepti i Personit

2C. Fryma Bën Zgjedhje – 1 Kor. 12:11

3C. Fryma Jep Mësim – Gjoni 14:26

4C. Fryma i Drejton Njerëzit te e Vërteta – Gjoni 16:13

5C. Fryma Zbulon Jezusin – Gjoni 16:14

6C. Fryma Bind për Mëkat – Gjoni 16:8

7C. Fryma Vulos Besimtarët – 2 Kor. 1:21-22

8C. Fryma Mund të Trishtohet – Ef. 4:30

9C. Fryma Mund të Blasfemohet – Mat. 12:31

10C. Fryma Zotëron një Mendje Racionale – Rom. 8:26-27; 1 Kor. 2:11-13

11C. Fryma Mund të Mashtrohet – Veprat 5:3-4

12C. Fryma Mund të Shuhet – 1 Thes. 5:19

13C. Fryma Mund të Kundërshtohet – Veprat 7:51

14C. Ai Është i Dallueshëm nga, e Megjithatë i Lidhur me Atin dhe Birin – Mt. 28:19-20; 2 Kor. 13:14

15C. Përmbledhje

IIA. Hyjnia e Frymës së Shenjtë

1B. Ai nuk Është as Ati dhe as Biri

2B. Ai Merr Adhurimin e Marrë nga Ati dhe Biri – 2 Kor. 13:14

3B. Ai Kryen Veprat e Perëndisë

1C. Ai Frymëzoi Shkrimin – 2 Pj. 1:20-21; Mt. 19:4-5

2C. Ai Ripërtërin (Rilind) Njerëzit – Titi 3:5

3C. Ai Krijon, Mban dhe u Jep Jetë të Gjitha Gjërave – Zan. 1:2; Jobi 26:13; 34:14-15; Psalmi 104:29-30

4C. Ai Ringjalli Krishtin nga të Vdekurit

4B. Ai Konsiderohet si Perëndi

1C. Fryma Është e Përjetshme – Heb. 9:14

2C. Fryma është e Gjithdijshme – 1 Kor. 2:10-11

3C. Fryma Është Quajtur Perëndi – Veprat 5:3-4; 1 Kor. 3:16; 6:19-20

5B. Rrjedhja e Frymës

IIIA. Metaforat Biblike për Frymën e Shenjtë

1B. Erë – Gjoni 3:8

2B. Ujë – Gjoni 7:37-39 (Isa 12:3; 32:15; 44:3; Eze. 39:29; Zak. 14:16-18; Joeli 2:28-32)

3B. Pëllumb²¹ – Mateu 3:16

4B. Veshje – Veprat 1:8

5B. Garanci ose Kapar²² – Efesianëve 1:14; 2 Kor. 1:21-22

6B. Zjarr²³ – Veprat 2:3 (Eksodi 13:21-22; 24:17; 40:36-38)

7B. Përmbledhje

IVA. Vepra e Frymës së Shenjtë në Zbulesën Biblike

1B. Numrat 24:2

2B. 1 Samueli 10:6, 10

3B. Ezekieli 2:2 (8:4; 11:1, 24)

4B. Mateu 24:3 (shiko, Veprat 2:30)

5B. 1 Korintasve 2:12-13

6B. 2 Pjetri 1:20-21

7B. Përmbledhje

1C. Vepra e Frymës dhe Autori Njerëzor

2C. Zhanret e Ndryshme në Shkrim dhe Përvoja e të Shkruajturit të Shkrimit

3C. Synimi i Frymës

VA. Vepra e Frymës së Shenjtë në Dhjatën e Vjetër

1B. Ai Është i Përfshirë në Të Gjitha Aspektet e Krijimit: Krijim, Mbajtje, Rilindje

1C. Zanafilla 1:2

2C. Jobi 26:13; 34:14

3C. Psalmi 104:29-30

4C. Isaia 32:15

5C. Romakëve 8:18-27

2B. E Përgjithshme: Ai U Përfshi në Shenjtërimin e Izraelit

1C. Përgjatë Gjithë Historisë së Para-Kryqit të Izraelit

1D. Psalmi 51:11

2D. Psalmi 143:10

3D. Isaia 63:10

4D. Nehemia 9:20 (shiko Hebrenjve 3:7)

2C. Gjatë Periudhës së Mbretërisë

1D. Isaia 11:2-5

2D. 32:15-20

3B. Specifike: Ai U Dha Aftësi të Veçanta Izraelitëve të Caktuar

1C. Të Ndërtonin Tabernakullin – Eksodi 31:1-11

2C. Të Ndërtonin Tempullin e Dytë – Zakaria 4:6

3C. Të Profetizonin

1D. Nehemia 9:30

2D. 2 Kronikave 15:1

4C. Të Drejtonin Kombin dhe Administronin Jetën e Kombit

1D. Zanafilla 41:38

2D. Numrat 11:17, 25

3D. Ligji i Përtërirë 34:9

4D. Gjyqtarët 3:10; 6:34; 14:19

5D. Sauli – 1 Samueli 10:10; 16:13

6D. Davidi – 2 Samueli 23:2; Psalmi 51:11

7D. Ezra 1:5

VIA. Vepra e Frymës së Shenjtë Gjatë Jetës Tokësore të Krishtit

1B. Fryma dhe Lindja e Krishtit

1C. Mateu 1:18

2C. Luka 1:35

2B. Fryma e Vajosi Krishtin për Shërbesën Mesianike

1C. Luka 3:21-22

2C. Luka 4:14, 18

3B. Fryma e Mundësoi Jezusin në Fitoren e Tij mbi Forcat Satanike

1C. Gjatë Tundimit të Tij – Luka 4:1; Gjoni 3:34

2C. Gjatë Shërbesës së Tij Tre-vjeçare – Mateu 12:28

3C. Blasfemia Kundër Frymës – Mateu 12:22-32

4B. Fryma dhe Vdekja dhe Ringjallja e Krishtit

1C. Hebrenjve 9:14

2C. Romakëve 1:4; 8:11

3C. 1 Timoteut 3:16

4C. 1 Pjetri 3:18

5B. “Fryma e Krishtit”

1C. Isaia 11:1; 42:1; 62:1

2C. Gjoni 15:26-27

3C. Romakëve 8:9-10

6B. Interpretimi i 1 Pjetrit 3:18-20²⁴

VIIA. Vepra e Frymës së Shenjtë në Kishë

Ne do t’i diskutojmë aspektet e ndryshme të veprsë së Frymës në lidhje me kishën nën titujt e “soteriologjisë” dhe “eklesiologjisë.” Është e mjaftueshme për të thënë këtu se Fryma është e përfshirë në veprat e thirrjes, ripërtëritjes (rilindjes), bashkimit të besimtarit me Krishtin dhe me të tjerët në trupin e Krishtit, banimit, mbushjes, fuqizimit, dhënies së dhuntive dhe shenjtërimit të besimtarit. Shërbesa e Tij kryesore është që të ndërmjetësojë praninë e Krishtit dhe njohurinë e Perëndisë te besimtari (Gjoni 16:13-14).²⁵

²⁰ Disa studiues përpiqen të diskutojnë për personalitetin e Frymës duke vënë në dukje se te Efesianëve 1:14 përemri lidhor “i cili” është në gjininë mashkullore në tekstin në greqisht dhe jo në gjininë e pritshme asnjanëse (d.m.th që të përshtatet me pneuma). Por këtu kemi një variant të vështirë të tekstit, d.m.th përemri lidhor në gjininë asnjanëse, dhe është jashtëzakonisht e vështirë për ta përcaktuar me siguri të madhe se cili është origjinali. Ideja është që nuk duhet t’i jepet shumë rëndësi këtij pasazhi. Gjithashtu, disa argumentojnë se përemri dëftor te Gjoni 16:14 është në gjininë mashkullore dhe i referohet “frymës” te 16:13. Atëhere, përemri në gjininë mashkullore i përdour si referencë për Frymën, tregon personalitetin e tij. Ky argument në rastin më të mirë është i pabazuar.

²¹ Shiko Donald A. Hagner, Matthew 1-13, Word Biblical Commentary, ed. David A. Hubbard dhe Glenn W. Barker, vol. 33a (Dallas: Word, 1993), në atë vend.

²² BAGD, s.v. avrrabwn.

²³ Disa studiues të tjerë argumentojnë se “vaji” është një tip ose simbol i Frymës së Shenjtë në Dhjatën e Vjetër. Përfaqëson veprën ndriçuese, pastruese dhe fuqinë e Frymës së Shenjtë. Shiko Paul Enns, The Moody Handbook of Theology (Chicago: Moody Press, 1989).

²⁴ Shiko Buist M. Fanning, “A Theology of Peter and Jude,” A Biblical Theology of the New Testament, ed. Roy B. Zuck dhe Darrrell L. Bock (Chicago: Moody, 1994), 448-50

²⁵ J. I. Packer, Keep in Step with the Spirit (Grand Rapids: Fleming H. Revell, 1984), 49